Biện pháp chống ngập lụt của các chuyên gia

Nguyên nhân khiến tình trạng ngập lụt nghiêm trọng trong HCM

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị lớn nhất và là trọng điểm kinh tế của cả nước cùng với sự đóng góp 20% vào GDP quốc gia và 30% vào tổng giá trị xuất khẩu. mặc dầu có vai trò quan trọng chiến lược trong nền kinh tế quốc gia, nhưng lại nằm trên một nền đất thấp và dễ bị ngập vì mưa lớn, nước lũ thượng nguồn hoặc triều cường. Theo trung tâm chống ngập của thành phố, 60% không gian toàn thành phố có cao độ thấp hơn 2 m so với trước những năm 90, thành Hồ Chí Minh đã có dấu hiệu bị lún do đô thị hóa. Hơn nữa, tốc độ lún gần 15 mm/năm, hiện tại tại rất nhiều điểm trong thành phố sẽ có nguy cơ ngập càng ngày càng nặng nề hơn. Cả thành phố hiện tại có tất cả 322 xã phường đã ghi nhận bị ngập lụt thường xuyên. ở tương lai, sự cố ngập úng của thành phố có thể còn nghiêm trọng hơn khi hệ quả của biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng vào miền đất này. Một báo cáo khác của các nhà khoa học trên thế giới (Dasgupta et al 2009) đã ghi tên TP HCM vào danh sách 25 thành phố có nguy cơ bị ảnh hưởng trực tiếp từ biến đổi khí hậu.

Nguyên nhân gây ngập lụt, thủy triều ngập càng ngày càng cao một phần là do biến đổi khí hậu, và nền đất toàn thành phố lún bình quân theo năm, và đô thị hóa chiếm kênh rạch làm mất các dòng chảy…

Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều dự án thoát nước với tổng trị giá hơn 1 tỷ USD từ nguồn vốn ODA, chưa kể đại dự án trị giá 12 ngàn tỷ đồng do bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn đầu tư.

Tuy nhiên nguyên nhân chính quan trọng nhất là lỗi chủ quan trong việc lập kế hoạch, với trình độ chưa đủ tầm hay chỉ chạy theo khai thác nguồn vốn…

Hệ lụy là đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cho các dự án chống ngập ở Tp.HCM nhưng xem ra không hiệu quả.

Các chuyên gia chống ngập lụt thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian vừa qua đã tìm kiếm những giải pháp muộn màng, chắp vá, thiếu liên kết đồng bộ giữa các kế hoạch quy hoạch lại với nhau.

Trình độ, nhận thức, tầm nhìn dài hạn trong quy hoạch và xây dựng không đủ đáp ứng mục đích thực tế đã dẫn tới tình trạng ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường do ngập trên địa bàn thành phố ngày càng trầm trọng hơn.

Nhiều hệ thống cống thoát nước mưa, chống nước ngập dọc theo đường thành phố mới xây dựng đã thành bể chứa nước với mực nước ngập cao nhất là 60cm, khả năng thoát nước khi trời mưa to không đạt kết quả như mong đợi.

Nhiều hệ thống cống có diện tích chưa đủ hợp để đáp ứng khả năng thoát nước, gây ra ngập úng bởi các trận mưa lớn và rút chậm trong thời gian dài.

Công trình ngăn chặn triều cường để thoát nước mưa xuống kênh rạch vẫn còn yếu kém. 

Cộng với việc gia tăng diện tích bề mặt bị bê-tông hóa không những khiến gia tăng lượng nước mưa chảy trên trên mặt đất vì không thể thấm đất, làm giảm lượng nước ngầm và gây lún cho thành phố, mà còn tạo ra hiệu ứng đảo nhiệt. Số liệu tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy nhiệt độ bề mặt tại TP HCM tăng bình quân hằng năm 0,18 độ C. Vẫn nghiên cứu của những nhà nghiên cứu đó (2008) cho thấy sau 17 năm, nhiệt độ bề mặt tối đa ghi nhận được tại thành phố tăng thêm khoảng 10 độ C (từ 39,8 độ C năm 1989 lên 49,4 độ C năm 2006). Sự đổi thay về nhiệt độ bề mặt, và do đó nhiệt độ không khí cũng tăng theo, đã đẩy mạnh quá trình bốc hơi của nước làm gia tăng cả về số lượng và quy mô các đợt mưa nhiệt đới ở khu. Số liệu thống kê lượng mưa từ năm 1988 đến năm 2007 tại trạm Tân Sơn Hòa cho thấy một quá trình gia tăng liên tiếp số lượng những cơn mưa cực lớn.

Bất chấp rất nhiều các cố gắng quốc tế và trong nước nhằm xử lý vấn đề Ngập úng, hiện vẫn chưa có một nghiên cứu hoàn chỉnh nào để giải thích chi tiết đầy đủ nguyên nhân của tình trạng trên. Các nhà nghiên cứu quốc gia thường có xu hướng quan tâm đơn thuần đến rắc rôi biến đổi khí hậu của thành phố, trong khi các đồng nghiệp địa phương thường quá chú ý tới vai trò của hệ thống sông ngòi và triều cường mà không nhớ đến mối quan hệ giữa đô thị hóa và khả năng thoát nước của thành phố. Điển hình là sự phát triển mạnh mẽ về phía Nam thành phố trên nền đất yếu và thấp hay sự phát triển hai bên bờ sông Sài Gòn về phía thượng lưu đã khiến cho hàng ngàn diện tích chứa nước bị biến mất. biện pháp mà các cấp chính quyền đưa ra vẫn chỉ là xây dựng nâng cấp hệ thống đê bao và cống ngăn triều cường – các biện pháp vô cùng tốn kém nhưng lại không giúp giải quyết bản chất vấn đề. 

Dự án chống ngập nghìn tỉ tp.HCM

Các giải pháp chống ngập

Đã có rất nhiều giải pháp khác được đưa ra để chống ngập cho TPHCM, đặc biệt là những phương pháp mang tính dự án công trình như tiếp tục nâng cấp xây dựng đê bao chắc chắn, xây cống chống triều cường… Tuy nhiên, ở điều kiện nguồn lực tài chính có khiêm phí như hiện giờ thì các cách thức này sẽ rất khó có thể triển khai toàn diện và kịp thời. 

Nhưng từ các nguyên nhân gây ngập như đã kể ở trên, thì cách thức khơi thông những hệ thống thoát nước thiên nhiên và đầu tư nâng cấp hệ thống thoát nước, nên được thực hiện. Dĩ nhiên, khi chưa có đủ nguồn lực để thực hiện các dự án đê bao chắc chắn thì cần nghĩ tới phương pháp đê bao có quy mô nhỏ, đê. Và việc trang bị cho mình một số giải pháp chống ngập riêng của mỗi người dân là rất cần thiết.